بلاگ
قهوه دله چیست؟ طرز تهیه قهوه عربی اصیل با دله
قهوه دله نوشیدنی سنتی و محبوب کشورهای عربی است که در ظرفی مخصوص به نام دله تهیه می‌گردد، این نوشیدنی خوش‌عطر نه تنها یک نوشیدنی ساده، بلکه نمادی از مهمان‌نوازی و فرهنگ غنی این منطقه محسوب می‌شود، قهوه دله در مناسبت‌های مختلف از گفتگوهای دوستانه گرفته تا مراسم رسمی مانند خواستگاری جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ عربی دارد.
قهوه دله چیست؟!
قهوه دله نوعی قهوه عربی است که در ظرفی مخصوص به نام «دله» آماده می‌شود، دله ظرفی شبیه قوری با دهانه باریک و دسته بلند است که معمولاً از جنس مس، برنج یا نقره ساخته می‌شود که شکل خاص این ظرف به دلیل کاربرد آن در فرهنگ بادیه‌نشینی عرب طراحی شده و برای حفظ گرمای قهوه و ریختن آسان آن مناسب است.
تاریخچه قهوه دله به قرن‌ها پیش برمی‌گردد و در فهرست میراث فرهنگی یونسکو نیز ثبت شده است. این سبک از دم‌کردن قهوه از سنت‌های کهن مردمان شبه جزیره عربستان است که با گذشت زمان به کشورهای همسایه مانند عراق، عمان و حتی جنوب ایران نیز راه یافته است. امروزه در بسیاری از خانه‌های این منطقه، دله به عنوان بخشی از وسایل پذیرایی ضروری حضور دارد.
قهوه دله چه نوع قهوه‌ای است ؟
قهوه دله برخلاف قهوه‌های رایج غربی که معمولاً تیره و پررنگ هستند، قهوه‌ای روشن‌تر با عطر متمایز است، این قهوه از دانه‌های قهوه با برشته‌کاری قهوه سبک تا متوسط تهیه می‌شود که باعث می‌شود طعم تلخ کمتری داشته باشد، ویژگی بارز قهوه دله استفاده از ادویه‌هایی مانند هل، زعفران، میخک و گاهی دارچین است که به آن عطر و طعم منحصر به فردی می‌بخشد.
روش دم‌کردن قهوه دله نیز با سایر قهوه‌ها متفاوت است، این قهوه به جای فشار یا فیلتر کردن، با جوشاندن آرام و طولانی‌مدت تهیه می‌شود و معمولاً قهوه دله را بدون شکر سرو می‌کنند و به جای آن با خرما یا شیرینی‌های سنتی همراه می‌کنند تا تلخی آن متعادل شود، همچنین برخلاف بسیاری از قهوه‌های امروزی، به قهوه دله شیر اضافه نمی‌شود.
بهترین نوع قهوه برای دله
برای تهیه قهوه دله اصیل، قهوه عربیکا بهترین گزینه است، دانه‌های قهوه عربیکا از یمن یا کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل کیفیت بالا و عطر خاصشان، انتخاب سنتی برای تهیه قهوه دله هستند. این دانه‌ها معمولاً با درجه برشتگی کم تا متوسط آماده می‌شوند تا عطر و طعم طبیعی آن‌ها حفظ شود.
درجه آسیاب قهوه برای دله باید مشابه قهوه ترک باشد؛ یعنی به اندازه پودر کاکائو اما کمی درشت‌تر. آسیاب بیش از حد ریز باعث تلخی و آسیاب درشت موجب کمرنگ شدن قهوه می‌شود، برای تجربه طعم واقعی قهوه دله، بهتر است از دانه‌های تازه استفاده کنید و آن‌ها را درست قبل از دم کردن آسیاب کنید. این کار باعث می‌شود عطر و روغن طبیعی دانه‌ها حفظ شود.
کافئین قهوه دله
میزان کافئین قهوه دله معمولاً از قهوه‌های اسپرسو و فرانسه کمتر است. این موضوع به دلیل نوع دانه‌های قهوه (عربیکا) و همچنین روش دم‌کردن آن است. قهوه عربیکا حدود 1.2 درصد کافئین دارد که در مقایسه با قهوه روبوستا با 2.2 درصد کافئین، میزان کمتری محسوب می‌شود. همچنین چون قهوه دله معمولاً در فنجان‌های کوچک سرو می‌شود، مقدار کافئین دریافتی در هر وعده کمتر خواهد بود.
این ویژگی باعث شده قهوه دله حتی در شب‌ها هم قابل نوشیدن باشد. در ماه رمضان نیز این قهوه پس از افطار مصرف می‌شود بدون اینکه اختلالی در خواب ایجاد کند.
البته باید توجه داشت که میزان دقیق کافئین به عوامل مختلفی از جمله نوع دقیق دانه، درجه برشتگی و روش دم کردن بستگی دارد. به طور کلی، یک فنجان قهوه دله حدود 40 تا 60 میلی‌گرم کافئین دارد.
طرز تهیه قهوه دله
برای تهیه قهوه دله اصیل، ابتدا باید تجهیزات مناسب را آماده کنید:
- یک دله مناسب (ترجیحاً مسی)
- قهوه عربیکا آسیاب شده
- هل
- زعفران (اختیاری)
- آب تازه نیاز دارید
برای تهیه قهوه دله:
- برای هر نفر حدود یک قاشق غذاخوری قهوه و یک و نیم فنجان آب کافی است
- ابتدا آب را در دله ریخته و روی حرارت متوسط قرار دهید تا به جوش آید
- پس از جوش آمدن آب، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و شعله را کم کرده و اجازه دهید قهوه به مدت 10 تا 15 دقیقه روی حرارت ملایم بماند
- در این مدت، قهوه چند بار کف می‌کند. هر بار که کف کرد، دله را از روی حرارت بردارید تا کف فروکش کند. سپس دوباره روی حرارت برگردانید
- این کار را 2 تا 3 بار تکرار کنید
- در انتها هل و زعفران را اضافه کرده، چند دقیقه صبر کنید و سپس قهوه را در فنجان‌های کوچک سرو کنید.
دله قهوه
دله قهوه ظرفی مخصوص با طراحی ویژه است که برای دم کردن قهوه عربی استفاده می‌شود، شکل دله شبیه قوری با دهانه باریک و منقار بلند است که این طراحی امکان ریختن دقیق قهوه در فنجان‌های کوچک را فراهم می‌کند.
طراحی خاص دله باعث می‌شود هوای گرم به طور موثر درون آن جریان پیدا کرده و دانه‌های قهوه به طور یکنواخت دم بکشند، امروزه دله‌ها در طرح‌ها و سایزهای مختلف تولید می‌شوند و هر کشور عربی سبک خاص خود را دارد، مثلاً دله‌های عربستانی، عمانی و سوری هر کدام ویژگی‌های ظاهری متفاوتی دارند، دله علاوه بر کاربرد، به عنوان یک عنصر تزیینی و نماد فرهنگی نیز شناخته می‌شود.
دله قهوه عربی
دله قهوه عربی نه فقط یک وسیله آشپزخانه، بلکه نمادی از فرهنگ و هویت مردمان عرب است. این ظرف سنتی در بسیاری از نقاشی‌ها، اشعار و داستان‌های عربی حضور دارد و به عنوان نماد مهمان‌نوازی شناخته می‌شود. در گذشته، داشتن یک دله زیبا و گران‌قیمت نشانه ثروت و اعتبار اجتماعی خانواده بود و حتی به عنوان هدیه به عروس و داماد داده می‌شد. استفاده از دله قهوه عربی آدابی خاص دارد. سنت است که دله را با دست چپ نگه دارند و فنجان را با دست راست پر کنند.
میزبان باید همیشه آماده باشد تا فنجان مهمانان را دوباره پر کند. در مجالس رسمی، معمولاً خدمتکار یا فرزند میزبان این وظیفه را بر عهده دارد. امروزه دله‌ها علاوه بر کاربرد سنتی، به عنوان سوغات و هدیه برای گردشگران عرضه می‌شوند و در دکوراسیون منازل و رستوران‌های سنتی نیز به کار می‌روند.
آداب نوشیدن قهوه دله
نوشیدن قهوه دله آیینی فراتر از یک عادت روزمره است. در فرهنگ عربی، قهوه دله با احترام خاصی سرو و نوشیده می‌شود. میزبان باید دله را با دست چپ و فنجان را با دست راست نگه دارد. قهوه همیشه از سمت راست مجلس شروع می‌شود و معمولاً ابتدا به مسن‌ترین یا محترم‌ترین فرد تعارف می‌شود.
مهمان نیز باید فنجان را با دست راست بگیرد و با آرامش بنوشد. طبق سنت، میزبان باید حداقل سه بار به مهمان قهوه تعارف کند و مهمان می‌تواند پس از نوشیدن یک فنجان، فنجان خالی را تکان دهد تا نشان دهد دیگر تمایلی به نوشیدن ندارد، بر اساس رسوم بادیه‌نشینان عرب، تا زمانی که مهمان در خانه حضور دارد، دله باید روی آتش باشد و قهوه آماده به نشانه استقبال و احترام. قهوه دله معمولاً با خرما، حلوا یا شیرینی‌های سنتی سرو می‌شود تا تلخی آن متعادل شود.
جمع‌بندی
قهوه دله نه تنها یک نوشیدنی، بلکه تجربه‌ای از فرهنگ و تاریخ غنی خاورمیانه است، این نوشیدنی سنتی با عطر و طعم منحصر به فرد خود، پلی است که گذشته را به حال پیوند می‌دهد و یادآور زمانی است که قهوه نوشیدن یک مراسم آیینی بود، دانستن طرز تهیه و آداب نوشیدن قهوه دله به ما کمک می‌کند تا با فرهنگ مردمان عرب آشنا شویم و ارزش این میراث کهن را درک کنیم. امروزه با وجود قهوه‌های مدرن و پیچیده، هنوز هم طعم ساده و اصیل قهوه دله طرفداران خود را دارد، برندهایی مانند قهوه دیامانته با ارائه دانه‌های قهوه باکیفیت به علاقه‌مندان کمک می‌کنند تا این تجربه سنتی را در خانه خود داشته باشند.
پس دفعه بعد که فرصتی برای امتحان کردن قهوه دله پیدا کردید، با آگاهی از تاریخچه و آداب آن، این نوشیدنی را با احترام بیشتری میل کنید و از عطر و طعم آن لذت ببرید.